Muzeum

Muzeum czynne:

• w miesiącach maj – wrzesień: codziennie w godz. 10.00-17.00
• w kwietniu i październiku: w soboty i niedziele w godz. 10.00–16.00
• w pozostałe dni i miesiące na prośbę nawiedzających Sanktuarium (należy kontaktować się z jezuitami posługującymi w nim lub z obsługą pawilonu w krużgankach)

Dzieje muzeum – rys historyczny

Sanktuarium Matki Bożej w Świętej Lipce jest najliczniej odwiedzanym miejscem w Polsce, w którym posługują jezuici. Jest to także jedno z trzech głównych sanktuariów Archidiecezji Warmińskiej (obok Gietrzwałdu i Stoczka Klasztornego). Każdego roku nawiedza je kilkaset tysięcy pielgrzymów i turystów. Świętolipskie Muzeum Jezuitów zostało otwarte i poświęcone przez kandydata na ołtarze - sługę Bożego, ówczesnego Przełożonego Generalnego Towarzystwa Jezusowego (Zakonu Jezuitów), o. Pedro Arrupe SJ w poniedziałek 19. 05. 1969 r. podczas jego wizyty w Świętej Lipce. Było wówczas usytuowane na emporze nad południową nawą boczną świętolipskiej bazyliki i tam przetrwało do momentu kradzieży zabytkowej monstrancji przedstawiającej Matkę Najświętszą na drzewie lipowym, do której doszło 1. 10. 1980 r. Po tym wydarzeniu umożliwiano oglądanie eksponatów muzealnych w zawężonym zakresie. Po wybudowaniu budynku obsługi ruchu turystycznego (usytuowanego w pobliżu Sanktuarium,) na ekspozycje muzealne przeznaczono dwie sale na jego parterze. Zimą 2015/2016 zaadaptowano trzy pomieszczenia na poddaszu tego budynku i na zakończenie Uroczystości Nawiedzenia NMP w niedzielę 29. 05. 2016 r. ks. abp koadiutor warmiński Józef Górzyński dokonał otwarcia i poświęcenia muzeum w jego powiększonej przestrzeni. Następnie zaadaptowano dwa kolejne pomieszczenia na poddaszu tego budynku do wymogów sal ekspozycyjnych. Obecnie w siedmiu salach muzealnych mieści się sześć ekspozycji stałych i wystawy czasowe.

Ekspozycje stałe:

         Wśród naszych ekspozycji stałych posiadamy:

• Jedyną na świecie ekspozycję części osobistego księgozbioru św. Jana Pawła II, złożoną z około 1000 książek i albumów przywiezionych z Rzymu do Świętej Lipki po śmierci Jana Pawła II. Pewna ich część posiada osobiste dedykacje autorów lub ofiarodawców dla papieża.
• Jedyną na świecie ekspozycję przybliżającą dzieje Sanktuarium Matki Bożej Świętolipskiej, a na niej m. in.: dekret z 1632 r., którym biskup warmiński powierzał jezuitom posługę w świętolipskim sanktuarium, najstarsze publikacje dotyczące tego miejsca, starodruki, w tym księgi liturgiczne, zabytkowe obrazy i ornaty (począwszy od ornatu ofiarowanego przez Marysieńkę Sobieską), kapy i dalmatyki, korony, naczynia liturgiczne, hafty, figury, krucyfiksy (począwszy od gotyckiego krucyfiksu z XIV w.), lichtarze, makietę ołtarza głównego, gablotę poświęconą Feliksowi Nowowiejskiemu, medale i monety ofiarowane Sanktuarium i szopki Bożonarodzeniowe.
• Jedną z dwu w Polsce stałych ekspozycji przybliżających dzieje jezuitów w Polsce i na świecie, zawierającą m.in. obrazy św. Ignacego Loyoli i miejsc z nim związanych, jego pierwszych towarzyszy, świętych i błogosławionych członków Zakonu Jezuitów i jego przełożonych generalnych, publikacje poświęcone św. Ignacemu i jego Ćwiczeniom duchowym, starodruki autorstwa jezuitów, teksty dotyczące charyzmatu i historii Zakonu Jezuitów, świętych i błogosławionych oraz kandydatów na ołtarze, gabloty ukazujące zaangażowanie jezuitów w kult Serca Jezusowego oraz w redagowanie Posłańca Serca Jezusa, narzędzia osobistej ascezy jezuitów, książki ocalałe z dawnej biblioteki świętolipskich jezuitów, która prawie w całości została spalona przez żołnierzy radzieckich po ich wkroczeniu do Świętej Lipki w 1945 r. oraz kilka prywatnych listów św. Jana Pawła II do jednego z polskich jezuitów (w których Ojciec św. wspomina Świętą Lipkę).
• Jedyną w naszym regionie stałą ekspozycję archeologii i ikonografii biblijnej, na którą składają się eksponaty pochodzące z Bliskiego Wschodu i północnej Afryki z okresu od XIII w. przed Chrystusem do XIV w. po Chrystusie, obrazy przedstawiające postaci i wydarzenia biblijne oraz zabytkowe egzemplarze Biblii (Pisma świętego) i komentarze do ksiąg biblijnych, opublikowane od XV do XIX w.
• Dary z terenów misyjnych zgromadzone m. in. przez Biuro Pomocy Misjom, które istniało w Poznaniu. Są to dary, które otrzymywaliśmy i otrzymujemy z terenów misyjnych w Afryce, Ameryce Środkowej i Południowej oraz Azji w duchu wdzięczności za udzielane im różne formy wsparcia i pomocy.
• Jak kiedyś żyli tutejsi mieszkańcy – od epoki kamienia gładzonego do czasów powojennych. Rekwizyty zgromadzone są w następujących działach: posiłek od jego przygotowania do spożywania; warsztat pracy stolarskiej i nie tylko; od lnu i wełny do gotowego ubrania; pranie, prasowanie, maglowanie; książka, wiedza, nauka; adaptery, magnetofony, radia i telewizory; dokumenty, znaczki pocztowe, papierośnice, gazety polskie i niemieckie, począwszy od pojedynczych egzemplarzy Gazety Warszawskiej od 25. 03. 1789 r., krzyże, obrazki i modlitewniki, sierpy i motyczki. Najstarszymi eksponatami w tej sali są dwa toporki kamienne z epoki kamienia gładzonego z okolic Świętej Lipki. Ostatni dział, zatytułowany „Ruszamy w podróż, przenosimy się”, wypełniony jest kuframi i walizkami, elementami uprzęży konnej i latarnie, używane kiedyś na kolei. Są tam też obrazy upamiętniające chrzty, I Komunie, praktykowaną w protestantyzmie konfirmację, odbytą służbę wojskową, udział w pielgrzymce do Ziemi świętej oraz wizerunki, które przed wiekami lub dziesięcioleciami ozdabiały ściany mieszkań.

Wystawy czasowe, które miały miejsce od 2016 r.:

• „Ikona – okno ku wieczności” - przygotowana przez grupę polskich ikonopisów „Agathos”
• „Ikona – piękno zanurzone w Tajemnicy” - prezentująca ikony współczesne z Akademii Ikony – Pracowni św. Andrzeja Apostoła w Warszawie
• „Ikona – drabina do nieba”
• „Nowa ikona”
• „Jestem człowiekiem” – prezentująca rozwój życia ludzkiego od poczęcia do narodzin
• „1050-lecie chrztu Polski”
• „Nauczanie sługi Bożego Prymasa Stefana kardynała Wyszyńskiego”
• „Feliks Nowowiejski”
• Wystawa banknotów, monet i medali z kolekcji prywatnej
• Wystawa grafiki i rzeźby „Ofiarom Katastrofy Smoleńskiej”
• Polsko-niemiecka wystawa poświęcona dziejom byłego powiatu kętrzyńskiego do 1945 r.

Inicjatywy podejmowane przez muzeum:

• Zaangażowanie w tworzenie i rozwój Stowarzyszenia „Muzea i Skarbce Kościelne Ars Sacra”, zrzeszającego muzea i skarbce Kościoła katolickiego w Polsce.
• Umożliwianie zwiedzania stałych i czasowych ekspozycji muzealnych tysiącom pielgrzymów i turystów nawiedzających Sanktuarium.
• Współorganizowanie warsztatów ikonopisania, którym towarzyszą wystawy ikon. Każdego roku odbywają się zasadniczo 4 turnusy takich warsztatów.
• Próba ocalenia i eksponowania przedmiotów świadczących o przeszłości regionu.
• Promocja historii regionu i Sanktuarium oraz uwrażliwianie na wartość zainteresowania historią.
• Formacja przewodników turystycznych po Warmii i Mazurach.
• Współpraca i wymiana eksponatów z muzeami kościelnymi, państwowymi i prywatnymi.